غلامحسین دهقانی روز سه شنبه در نشست تخصصی جنگ، مهاجرت و اثرات آنها بر زنان، خانواده و محیط زیست که به مناسبت روز جهانی اثرات تخریبی جنگها و مناقشات مسلحانه بر محیط زیست در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد، با برشمردن آثار و تبعات جنگ بر روح و روان انسانها و محیط زیست، افزود: زنان و نهاد خانواده کانون های رشد و تعالی فردی و اجتماعی جوامع هستند و محیط زیست بستر رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها. بدیهی است که باید با هر عاملی که به این کانون های رشد و توسعه انسانی آسیب می رساند مقابله کرد.
وی با یادآوری این که جنگ به عنوان واقعیتی تلخ از ابتدای تاریخ بشر وجود داشته است و تاریخ بشر نشان می دهد که تنها دوره کوتاهی از حیات بشری، بدون جنگ و خونریزی سپری شده است، ادامه داد: مخاصمات مسلحانه تبعات وسیع و گسترده ای دارد که برخی از این تبعات ملموس و برخی دیگر خاموش هستند فلذا چندان مورد توجه قرار نمی گیرند.
دهقانی خاطرنشان کرد: درهم تنیده گی و پیچیدگی علوم اجتماعی موجب شده است که یک واقعه اجتماعی همچون جنگ بر عوامل دیگر اثر گذاشته و موجب تشدید و افزایش آن شود. مهاجرت، آسیب به محیط زیست طبیعی، آسیب و صدمه به زنان و بنیان خانواده و غیره از جملبه آثار و تبعات خاموش جنگ هستند که کمتر مورد توجه قرار می گیرند.
به گفته وی، زنان در مخاصمات مسلحانه و حتی پس از پایان آن به انحای مختلف تحت تاثیر قرار می گیرند؛ به عنوان جنگجو و مبارز دوشادوش مردان مبارزه می کنند و همزمان سوگوار همسران، پدران، برادران و فرزندان خود می شوند. در فقعالیت های بشردوستانه و امدادرسانی شرکت می کنند و رهبری جنبش و جریان های ضد جنگ را برعهده می گیرند و متاسفانه گاهی نیز قربانی انواع خشونت ها اعم از خشونت فیزیکی و جنسی می شوند.
این مقام دیپلماتیک، یادآور شد: این آثار نه تنها زنان را در بعد فردی قربانی خود می سازد بلکه با تهدید امنیت خانواده و فرزندان رنج مضاعفی را به زن به عنوان مادر و همسر تحمیل می نماید. آمار و ارقام و تصاویر و روایت های دردناک رنج زنان در موقعیت های مخاصمات مسلحانه در مسیر مهاجرت های اجباری، پناهنده گی و در بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی موید این واقعیت است.
معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه تاکید کرد: نامگذاری و برگذاری روزهای جهانی در این خصوص از جمله از سوی سازمان ملل متحد می تواند تا حدی به عزم بیشتر جامعه بین المللی در این راستا کمک نماید. هرچند نباید بی مسؤولیتی و فرصت طلبی برخی کشورهای قدرتمند جنگ طلب را در عدم موفقیت جامعه بین المللی برای مقابله با این پدیده شوم نادیده انگاشت.
وی افزود: زنان در جمهوری اسلامی ایران در برهه های مختلف متاثر از این پدیده بوده اند. در جنگ تحمیلی هشت ساله، در جریان مبارزه با ترورویسم افراطی تکفیری، در جدال با تغییرات آب و هوایی و محیط زیستی و در رویارویی با تحریم های غیرقانونی و یکجانبه ای که حتی مانع از دریافت کمک های بین المللی در جریان این بلای طبیعی نظیر سیل گردید، این نکته کاملا مشهود بوده است.
دهقانی یادآور شد: با توجه به این تجربیات تلخ، ما بر ضرورت حفظ صلح و همکاری بخصوص در میان همسایگانی که امنیت و توسعه آنان به یکدیگر وابسته است پامی فشاریم و تاکید می کنیم که فرهیختگان دانشگاهی، جامعه مدنی و دولت ها باید در مقابل یکجانبه گرایی خطرناکی که حفظ محیط زیست، مهاجرت ایمن، اصول بشردوستانه و حقوق زنان و نهاد خانواده را با تهدید روبه رو کرده است متحد شده و اجازه ندهند که رفتارهای غیرقانونی در عرصه بین المللی تبدیل به یک عرف برای تحمیل خواسته ها و اهداف سیاسی برخی از بازیگران شود.
معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه با تاکید بر این که جنگ علاوه بر آثار منفی انسانی و اقتصادی، به گسترش مهاجرت های انسانی نیز دامن می زند. آوارگی میلیون ها نفر درون مرزهای کشور خود یا ایجاد موجی از مهاجرانی که کشور خود را در جست و جوی زندگی بهتر ترک می کنند خود نتیجه جنگ ها و درگیری های مسلحانه است و به نوبه خود زنان، خانواده و محیط زیست را دچار صدمات جبران ناپذیری می کند.
دهقانی با اشاره به این که آوارگان داخلی به دلیل عدم امکان دریافت حمایت های کافی بین المللی و عدم همکاری دولت های متبوعشان در برخی موارد در معرض آسیب های شدیدتری قرار دارند، افزود: علاوه بر آوارگی داخلی، مهاجرت از فرار تبعات جنگ موجب ظهور گروه های بسیار آسیب پذیر تحت عنوان پناهندگان و آوارگان شده است. پناهندگان همواره با خطرات و مشقات زیادی اعم از انواع سوانح، بیماری ها، خشونت، عدم ارتباط طولانی با اعضای خانواده خود، حبس، تبعیض یا حتی مرگ دست و پنجه نرم می کنند.
وی ادامه داد: پیوند پدیده هایی مانند محیط زیست، تغییر آب و هوا و مهاجرت پیوند پیچیده ای است چرا که تغییر آب و هوا و تخریب محیط زیست تشدید گرمای زمین و خشکسالی به نوبه خود به محصولات کشاورزی آسیب رسانده و دسترسی به آب آشامیدنی را مشکل و جابجایی جمعیتی را موجب می شود. نکته دیگر این که منابع طبیعی زیستی نه تنها قربانی جنگ ها و مخاصمات هستند بلکه رقابت بر سر آن ها خود به درگیری مسلحانه منجر می شود و مهاجرت اجباری را تشدید می کند. چنانچه در ۶۰ سال گذشته بیش از ۴۰ درصد جنگ های داخلی بر سر تصاحب منابع طبیعی و زیستی بوده است.
وی یادآور شد: بی خانمانی های داخلی و فقدان شغل مناسب و دیگر آثار فراوان ناشی از جنگ به نوبه خود فشار بر محیط زیست را تشدید می کند. طبق آمار کمیته بین المللی صلیب سرخ از سال ٢٠٠٦ تا ٢٠١٠ جنگ های داخلی عامل اصلی کاهش برخی از گونه های جانوری خاص و آسیب گسترده به محیط زیست طبیعی بوده است.
معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: در ایران هم درگیری های مسلحانه و فعالیت گروه های تروریستی خسارت بی سابقه ای به محیط زیست وارد کرده اند که ترمیم آن زمانبر و مستلزم صرف منابع مالی هنگفت است. تجاوز همه جانبه ارتش صدام به ایران در سال ۱۹۸۰، نه تنها موجب تلفات انسانی فراوان شد بلکه ضربه جبران ناپذیر محیط زیست و تخریب اراضی زراعی وسیعی به بار آورد. مردمی که در آن زمین ها کار می کردند به سایر مناطق کشور مهاجرت کردند. آلودگی های ناشی از بمباران چاه های نفت پس از گذشت سه دهه هنوز باقی است. سلاح شیمیایی که به کار برده شد علاوه خسارت غیر قابل جبران انسانی، حاصلخیزی زمین های کشاورزی منطقه را دچار آسیب ماندگار کرده است.
وی در پایان یادآور شد: پذیرش جنگ به عنوان واقعیت غیر قابل پیشگیری و تلقی آن به عنوان یک مفهوم حقوقی و نه قانونی و مشروع، ما را قادر می سازد تا با هدف کاهش تبعات جنگ، به مدیریت و محدودسازی نتایج آن بپردازیم. از این رو حقوق بین الملل به طور عام و حقوق بین الملل بشردوستانه به طور خاص به عنوان دستاورد جوامع بشری به محدود سازی نتایج زیان بار جنگ و کاهش آثار سو آن می پردازد. آنچه امروز جامعه بشری برای تحق اهداف حقوق بین المللی بشردوستانه نیازمند آن است، اراده جدی دولت ها و برخورد غیرتبعیض آمیز و غیر سیاسی آن ها در اجرای این مقررات در بحران های مختلف بشردوستانه در مناطق مختلف جهان است.
این نشست، با حضور میهمانانی همچون دکتر هومان لیاقتی مدیر عامل مرکز صلح و محیط زیست، زواوی سفیر فلسطین در ایران، دکتر سعدالله نصیری قیداری رئیس دانشگاه بهشتی، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده، علی اصغر جعفری مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، غلامحسین دهقانی معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه و سفرای کشورهای مختلف در ایران در باغ موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.